توانبخشی اختلال کف لگن | مشکلات کف لگنی

خانم ها ممکن است به دلیل بارداری های مکرری که داشتند عضلات کف لگن و همچنین رباط آن ها دچار شلی و افتادگی شود، در واقع علت بروز آن وزن جنین در رحم مادر و هورمون های بارداری است که روی عضلات صاف رحم و احشاء لگنی تاثیر دارد. وزن جنین، وزن مایع آمنیوتیک و حرک جنین ضمن حرکت مادر فشاری را به کف لگن وارد می کند. عضلات کف لگن یک ضخامت حدود 4 سانت دارند که اگر فشار مکرر به آن وارد شود دچار شلی و افتادگی می شود، همچنین انقباض های شدیدی که در حین زایمان وجود دارد نیز می تواند چنین مشکلی را ایجاد کند. عارضه شلی و افتادگی عضلات کف لگن ممکن است باعث عدم کنترل مثانه و معقد و مشکلات واژن و دستگاه تناسلی شود به طوری که بی اختیاری ادرار، یبوست، بی اختیاری مدفوع، بی اختیاری باد روده ، درد در زمان زناشویی یا درد های خود به خود لگنی در زنان را ایجاد کند. پایین افتادن ارگان های کف لگن در اثر زایمان های مکرر و انجام کار های سنگین را در اصطلاح پزشکی پرولاپس ارگان های لگنی می گویند که باعث می شود فرد در لگن خود احساس فشار کند.

لذا انجام ورزش های کف لگن در دوران بلوغ دختران قبل از ازدواج همچنین بعد از ازدواج و همچنین در کنترل افرادی که کاندید بارداری هستند و به مراکز بهداشتی و ماماها مراجعه می کنند لازم است. در حین بارداری و پس از زایمان این ورزش ها نیز بسیار کمک کننده هستند تا چنین مشکلاتی به روش های ساده درمان شوند.

اختلال کف لگن

ساختار لگن انسان بسیار پیچیده است، این بخش بدن حاوی مقدار زیادی چربی می باشد که در عملکرد باسن و همچنین شکل آن بسیار موثر است. کف لگن انسان تشکیل شده از سه لایه می باشد.

لایه اول: لایه ی اول لگن که داخلی ترین لایه و در تماس با پرده ی احشاء لگنی است، وظیفه حمایت از مثانه، روده، واژن، رحم و ارگان های داخلی را دارد.

لایه دوم: جزء یکی از مهم ترین لایه های عضله کف لگن محسوب می شود چرا که می بایست تمام ارگان های لگن حمایت کند همچنین کنترل دفع را نیز بر عهده دارد.

لایه سوم: این بخش نیز دارای عضلاتی است که عملکرد لایه دوم را حمایت می کند.

عمل دفع بستگی به سیستم عصب دهی رکتوم، کنترل مغزی و عضلات کف لگن دارد. سیستم عصبی از قسمت های اینترنسیک، اکسترنسیک و کنترل مغزی که به عضلات صاف غیر ارادی می رسند تشکیل شده است، در صورتی که عضلات مخطط کف لگن را می توان به شکل ارادی کنترل کرد. قسمت های غیر ارادی زمانی کار می کنند که شما در حال استراحت یا کار هستید و عامل اختیار، اسفنکتر معقد می باشند تا باد بی اختیار خارج نشود.

پس آسیب به سیستم عصبی در اصل عضلات صاف را از کنترل خارج می کند، عضلات مخطط کف لگن که به شکل ارادی عضلات ارادی را عصب دهی می کند در صورت آسیب مکانیکی، مشابه چیزی که در طی زایمان رخ می دهد یا تصادف باعث شده تا آسیب مستقیم به معقد وارد شود، این عارضه مشکلات زیادی چون بی اختیاری مدفوع و یا گاز را ایجاد می کند.

اختلال در عملکرد سیستم عضلانی مشکلات همچون بی اختیاری ادرار از نوع استرسی  یا اضطرابی، همچنین بی اختیاری مدفوع یا یبوست، درد های کف لگن، درد های زمان نزدیکی را ممکن است برای فرد ایجاد کند.

بسیاری از ما به تناسب اندام خود اهمیت زیادی می دهیم اما عضلات لگن چون عمیق تر هستند ممکن است فراموش شوند، در صورتی این بخش یکی از مهم تری قسمت های بدن محسوب می شود که اگر دچار مشکل شود می تواند سلامت فیزیکی و جنسی را به خطر اندازد.

علائم افتادگی عضلات کف لگن

هر نوع بیماری یا مشکلی که در بدن شما ایجاد شود دارای علائم و نشانه هایی است. از علائم و نشانه های مربوط به افتادگی عضلات کف لگن می توان به موارد زیر اشاره کرد.

  • بی اختیاری ادرار که در اثر عطسه و یا سرفه رخ می دهد.
  • داشتن درد در هنگام تخلیه مدفوع
  • نیاز به تخلیه فوری ادرار
  • احساس یا حتی مشاهده توده ای در واژن
  • احساس نزول شی از واژن

چگونه بفهمم مشکل کف لگن دارم؟

علائم و نشانه های رایج داشتن مشکلات مرتبط با کف لگن شامل:

  • نشت تصادفی ادرار هنگام ورزش و فعالیت، خندیدن، سرفه یا عطسه
  • نیاز فوری برای رفتن به توالت و یا دفع ادرار پیش از رسیدن به توالت
  • نیاز مکرر برای رفتن به توالت
  • دشواری در خالی کردن مثانه یا روده
  • دفع تصادفی و غیرارادی مدفوع یا باد معده
  • افتادگی (در زنان ممکن است به صورت برآمدگی در واژن، احساس سنگینی یا ناراحتی، احساس کشیدگی، جا به جایی یا افتادگی احساس شود. در مردان ممکن است به صورت برآمدگی بیرون زده از رکتوم یا راست روده، احساس کاذب نیاز به دفع مدفوع)
  • دردهای لگنی
  • درد به هنگام داشتن مقاربت جنسی
  • احساس ضعیف شدن و یا از دست دادن کنترل مثانه در طول برقراری رابطه ی جنسی

علت بروز ایجاد اختلال کف لگن

در خصوص علت بروز اختلالات کف لگن عوامل مختلفی می تواند نقش داشته باشد که شامل موارد زیر می شود:

  • زایمان های متعدد
  • چاقی
  • آسیب به عصب های لگن
  • انجام جراحی های لگن
  • ضربه به لگن

خطر ابتلا به اختلالات لگنی در  کدام افراد بیشتر است؟

درصورتی که جزء هرکدام از گروه های زیر باشید می توان گفت که در معرض ابتلا به مشکلات لگنی هستید.

  • زنان باردار یا زنانی که در دوران پس از زایمان به سر می برند.
  • زنانی که پیشتر فرزند یا فرزندانی را به دنیا آورده اند.
  • زنان یائسه و زنانی که در دوران پس از یائسگی خود هستند.
  • زنانی که انواع جراحی زنان انجام داده اند (جراحی هایی مانند هیسترکتومی)
  • مردانی جراحی سرطان پروستات انجام داده اند.
  • ورزشکاران حرفه ای(افرادی مانند دونده ها، ژیمناست ها)
  • اگر یک یا چند مورد از ویژگی های زیر را دارا باشید، احتمال دچار شدن شما به مشکلات لگنی افزایش می یابد:
  • به طور منظم وزنه های سنگین بلند می کنید (مثلاً در باشگاه یا به عنوان بخشی از شغل)
  • شما اغلب برای تخلیه ی روده ی خود فشار زیادی را متحمل می شوید (یبوست دارید)
  • به صورت مزمن سرفه یا عطسه می کنید.اضافه وزن دارید یا دارای شاخص توده بدنی بیشتر از 25 هستید.
  • ناحیه ی لگنی شما ضربه خورده (مثلاً افتاده اید، یا رادیوتراپی لگن انجام داده اید)
  • سابقه ی کمردرد دارید.

اگر در یکی از این گروه ها قرار می گیرید لازم است بدانید که در معرض خطر زیادی برای مشکلات کف لگنی هستید، بنابراین بسیار مهم است که برنامه ورزشی و کاری شما کاملاً ایمن باشد. مراقبت امروز شما از کف لگن، از دچار شدن به مشکلات کف لگنی در آینده پیشگیری می کند.

بیشتر بخوانید:  اختلال کف لگن بعد از زایمان

نحوه تشخیص افتادگی عضلات کف لگن

اگر در اثر زایمان های مکرر هر کدام از علائم گفته شده را داشتید حتما می بایست به پزشک متخصص در این زمینه مراجعه کنید. پزشک ابتدا تاریخچه پزشکی بیمار و همچنین علائم و نشانه ها را به طور کامل از طریق معاینه فیزیکی بررسی می کند، گاهی برای بررسی های بیشتر یعنی کنترل و انقباض عضلات کف لگن ممکن است نیاز به انجام معاینات داخل واژن و معقد باشد. زمانی که مشکل بیمار مشخص شد پزشک آزمایشاتی چون مانومتری آنورکتال، سونوگرافی از داخل معقد، نوار عصب از اعصاب لگن، دفکوگرافی را به بیمار تجویز می کند. زمانی افتادگی عضلات کف لگن تشخیص داده شد مراحل درمان آغاز می شود.

راه های درمان اختلالات کف لگن

نوع درمان اختلالات کف لگنی کاملا بستگی به میزان شدت این عارضه دارد که تا چه اندازه پیشرفت کرده است. از جمله راه های درمان ابتدا رعایت رژیم غذایی مناسب، انجام فیزیوتراپی و در نهایت جراحی می باشد.

رژیم غذایی: در این روش درمانی ابتدا بیمار می بایست از رژیم غذایی خاصی پیروی کند یعنی فیبر و مایعات فراوانی را مصرف کند و از خوردن مواد غذاهایی که باعث کند شدن حرکت روده ها می شود مثل غذاهای حجیم و پر چرب که شامل فست فود، سرخ کردنی ها، ته دیگ، خورشت های چرب هستند باید پرهیز کرد.

فیزیوتراپی: فیزیوتراپ از روش های درمانی مختلفی از جمله بیوفیدبک، الکتروتراپی، تمرینات فیزیوتراپی استفاده می کند تا عضلات کف لگن که تضعیف شده است را تقویت کند. همچنین تمرینات کگل نیز مفید است که نحوه صحیح انجام آن به طور کامل توسط فیزیوتراپ به شما آموزش داده می شود.

جراحی: این روش درمان زمانی که پزشک تشخیص دهد افتادگی کف لگن بسیار شدید است یعنی رحم یا مثاته بیمار دچار بیرون زدگی شده باشد یا مثانه دچار اختلال عملکرد شده باشد و فرد نتواند ادرار خود را کنترل کند، یا یبوست انقدر زیاد است که رژیم غذایی و فیزیوتراپی درمانی پاسخگو مشکلات بیمار نمی باشد، و یا بیمار انقدر دیر مراجعه کند که جراح متوجه شود که باید از ابتدا بیمار را تحت عمل جراحی قرار دهد در اینصورت است که جراحی بهترین گزینه محسوب می شود.

سوالات متداول

اختلالات کف لگن ممکن است منجر به بروز بیماری های خطرناک شود؟
داشتن مشکلات کف لگنی در واقع هیچ ارتباطی با سرطان ندارد. ولی ممکن است همراه با اختلالات کف لگن سرطان روده و سرطان رحم وجود داشته باشد. در نتیجه هیچ ارتباطی میان این دو وجود ندارد ولی عدم درمان آن می تواند منجر به بروز درد، خونریزی و یا عفونت در فرد شود، هر چقدر پروسه درمان سریع تر انجام شود در نهایت درمان نتیجه بهتری را خواهد داشت.
درمان اختلالات کف لگنی نیاز به انجام اقدامات خاص دارد؟
تمامی گزینه های درمانی اعم از فیزیوتراپی، رژیم غذایی و جراحی بی خطر هستند و عوارض خاصی را در فرد به همراه ندارد. هر کدام از روش های درمانی به راحتی قابل انجام است. به عنوان مثال در روش جراحی بیمار نیاز به بستری شدن ندارد و بعد از گذشت یک هفته طبق دستور پزشک می تواند فعالیت های خود را انجام دهد البته به هیچ وجه نباید فعالیت های سنگین بدنی داشته باشد.
انجام فیزیوتراپی بیشتر برروی چه موارد تاکید دارد؟
فیزیوتراپ بیشتر روی تقویت کردن عضلات کف لگن و همچنین راحتی عضلات در هنگام دفع مدفوع و ادرار و توانایی در نگه داشتن ادرار خارج از دستشویی و همچنین جلوگیری از نشت ادرار در زمان بلند کردن اجسام سنگین یا سرفه و عطسه تاکید می کند، هماهنگ بودن فعالیت های عضلات شکم و ران با کف لگن و همچنین هماهنگی عضلات کف لگن با دیافراگ توسط فیزیوتراپ تمرین داده می شود.
دکتر طاهره هاشم
دکتر طاهره هاشم

دکتر طاهره هاشم ، دارای تخصص جراح عمومی و فارغ التحصیل دانشگاه تهران هستند که دوره درمان سرطان پستان را نزد بهترین استادان گذرانده اند. دکتر طاهره هاشم با سابقه ای بیش از 20 سال در زمینه انجام انواع جراحی های عمومی ، درمانی و زیبایی به یکی از شناخته شده و متبحر ترین پزشکان تبدیل شده اند.

پاسخ

بیست − 15 =

از سایت و پیج خانوم دکتر هاشم آموزه های پزشکی و سلامتی را دریابید
تماس با پزشک